‎سرگرم آموزی (edutainment) چیست؟

سرگرم آموزی یا اجوتینمنت (Edutainment) یکی از رویکردهای نوآورانه در حوزه آموزش و پرورش است که طی چند دهه اخیر محبوبیت روزافزونی پیدا کرده است. این اصطلاح برای اولین بار در دهه ۷۰ میلادی به‌کار رفت تا به مفهوم ترکیب عناصر سرگرم‌کننده و آموزشی برای ایجاد یادگیری شیرین‌تر و لذت‌بخش‌تر اشاره کند.

امروزه سرگرم آموزی در اشکال مختلفی همچون بازی‌های آموزشی، برنامه‌های تلویزیونی، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و اپلیکیشن‌های هوشمند رواج یافته و صنعتی بزرگ را تشکیل می‌دهد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این مفهوم و جنبه‌های مختلف آن می‌پردازیم.

سرگرمی آموزشی (Edutainment) چیست؟

در پاسخ به سوال «edutainment چیست؟» می‌توان گفت که اصطلاح سرگرمی آموزشی یا اجوتینمنت (Edutainment)،‌ ترکیبی هوشمندانه از دو عنصر اساسی «سرگرمی» و «آموزش» شناخته می‌شود. در واقع اجوتینمنت یک رویکرد نوآورانه در فرایند یادگیری است. در این مدل، سرگرمی نه تنها به معنای جلب توجه و ایجاد حس لذت است، بلکه به‌عنوان یک ابزار موثر برای افزایش انگیزه و تعامل فراگیران به کار گرفته می‌شود. از سوی دیگر، آموزش در این مفهوم، فراتر از انتقال ساده‌ اطلاعات و مفاهیم است؛ بلکه به معنای توسعه‌ مهارت‌ها و دانش به شیوه‌ای جذاب و ماندگار است.

سرگرم آموزی با هدف ادغام این دو جز به‌گونه‌ای خلاقانه، تجربه‌ای منحصربه‌فرد از یادگیری را ارائه می‌دهد. در این رویکرد، لذت و سرگرمی به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از فرایند یادگیری در نظر گرفته می‌شود. این امر به افزایش علاقه و انگیزه‌ فراگیران کمک کرده و موجب می‌شود تا یادگیری نه به‌عنوان یک وظیفه، بلکه به‌عنوان یک فعالیت لذت‌بخش و ارزشمند درک شود. در نتیجه، سرگرم آموزی یا اجوتینمنت (Edutainment) به‌عنوان یک استراتژی موثر در آموزش و پرورش مطرح شده و توانسته تاثیرات مثبتی در زمینه‌های مختلف یادگیری ایجاد کند.

مزایای سرگرم آموزی یا اجوتینمنت (Edutainment) 

ترفند سرگرم آموزی با ادغام خلاقانه‌ سرگرمی و آموزش، مزایای چشمگیری را در فرایند یاددهی و یادگیری به همراه دارد و در بهترین دبستان پسرانه منطقه 1 استفاده میشود که از جمله‌ آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- افزایش انگیزه و علاقه

با استفاده از روش‌های سرگرم‌کننده، دانش‌آموزان و فراگیران ترغیب می‌شوند تا با اشتیاق بیشتری در فرایند یادگیری شرکت کنند. این رویکرد به‌خصوص برای نسل‌های جوان که به فعالیت‌های دیجیتالی علاقه‌مند هستند، بسیار موثر است.

۲- بهبود حافظه و ماندگاری یادگیری‌ها

مطالب آموزشی که با عناصر سرگرم‌کننده ترکیب می‌شوند، بهتر و عمیق‌تر در حافظه فراگیران ماندگار می‌شوند. این امر به‌خصوص در یادگیری مفاهیم پیچیده و دشوار کاربرد دارد.

۳- امکان یادگیری بیشتر در زمان کمتر

با افزایش تمرکز و علاقه، فراگیران قادرند در زمان کوتاه‌تر، اطلاعات بیشتری را فرا بگیرند. این امر به‌ویژه در محیط‌های آموزشی پرفشار که زمان محدود است، اهمیت دارد.

۴- درگیر کردن حواس بیشتر یادگیرنده

سرگرم آموزی با استفاده از تکنیک‌های بصری، شنیداری و تعاملی، حواس مختلف یادگیرنده را درگیر می‌کند که این امر به یادگیری فعال و موثر کمک می‌کند.

۵- غلبه بر مشکل بی‌توجهی و خستگی ذهنی

با ایجاد تنوع و جذابیت در محتوای آموزشی، سرگرم آموزی به کاهش خستگی ذهنی و افزایش توجه و تمرکز کمک می‌کند.

با این حال، لازم است توجه داشته باشیم که استفاده بیش از حد از عناصر سرگرم‌کننده می‌تواند به کاهش ارزش علمی و آموزشی محتوا منجر شود. بنابراین، برقراری تعادل و هماهنگی بین سرگرمی و آموزش از اهمیت بالایی برخوردار است.

معایب سرگرم آموزی edutainment

به‌طور قطع، سرگرم آموزی (Edutainment) به‌عنوان یک رویکرد نوآورانه در آموزش مزایای بسیاری دارد؛ اما نباید از معایب آن غافل شد. یکی از اصلی‌ترین معایب سرگرم آموزی edutainment، خطر افراط در استفاده از عناصر سرگرم‌کننده است که می‌تواند به کاهش ارزش علمی و آموزشی محتوا منجر شود. در حالی که سرگرمی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار موثر برای جذب توجه و افزایش انگیزه استفاده شود، اما اگر بیش از حد تاکید بر آن شود، ممکن است از اهداف اصلی آموزشی منحرف شویم. به‌عنوان مثال، در مواردی که سرگرمی بیش از حد غالب شود، فراگیران ممکن است بیشتر بر جنبه‌های تفریحی تمرکز کنند و کمتر به جنبه‌های آموزشی توجه نشان دهند. این امر می‌تواند به کاهش تمرکز بر مفاهیم کلیدی و عمق یادگیری منجر شود.

بنابراین برای استفاده موثر از سرگرم آموزی، یافتن تعادل مناسب بین سرگرمی و آموزش اهمیت بسیاری دارد. این تعادل باید به‌گونه‌ای باشد که هم انگیزه و علاقه‌ یادگیرندگان را حفظ کند و هم اطمینان حاصل شود که اهداف آموزشی به‌طور کامل و موثر دنبال می‌شوند.

انواع سرگرم آموزی یا اجوتینمنت (Edutainment) 

سرگرم آموزی با تنوع و خلاقیت خود، در قالب‌های متنوع و جذابی ارائه می‌شود که هر یک به نوبه خود تجربه‌ای منحصربه‌فرد از یادگیری را فراهم می‌آورند. این قالب‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

بازی‌های آموزشی و یادگیری

این بازی‌ها که اغلب به‌صورت دیجیتالی و گاهی به‌صورت فیزیکی ارائه می‌شوند، مفاهیم آموزشی را در قالب فعالیت‌های سرگرم‌کننده و تعاملی به فراگیران منتقل می‌کنند. از مزایای استفاده از سرگرم آموزی edutainment

می‌توان به تقویت مهارت‌های حل مسئله، تفکر انتقادی و خلاقیت اشاره کرد.

برنامه‌ها و محتواهای آموزشی تلویزیونی و ویدئویی 

این برنامه‌ها که از طریق تلویزیون، اینترنت یا دیگر پلتفرم‌های دیجیتالی قابل دسترسی هستند، اطلاعات و دانش را به شکلی جذاب و تصویری ارائه می‌دهند. این روش برای انتقال مفاهیم پیچیده و تاریخی بسیار موثر است.

اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای آموزشی تعاملی

این ابزارهای دیجیتالی که بر روی دستگاه‌های هوشمند قابل استفاده هستند، امکان یادگیری مستقل و شخصی‌سازی‌شده را فراهم می‌آورند. آن‌ها با استفاده از تکنیک‌های تعاملی و بازخورد فوری، تجربه‌ یادگیری را بهبود می‌بخشند.

موزه‌ها و مراکز علمی تفریحی

این مکان‌ها با ارائه‌ تجربیات عملی و تعاملی، یادگیری را به فراتر از کلاس‌های درسی می‌برند. آن‌ها فرصت‌هایی برای یادگیری از طریق کاوش و تجربه‌ مستقیم ارائه می‌دهند و به‌ویژه برای یادگیری مفاهیم علمی و تاریخی مفید هستند.

هر یک از این قالب‌ها با تاکید بر جنبه‌های مختلف یادگیری و سرگرمی، به ارتقای تجربه‌ آموزشی کمک می‌کنند و می‌توانند به‌عنوان ابزارهای موثری در تقویت فرایند یادگیری به کار روند.

چشم‌انداز و آینده سرگرم‌آموزی

با توجه به مزایای استفاده از سرگرم آموزی edutainment در امر یادگیری و همچنین رشد روزافزون صنایع مرتبط مانند بازی‌سازی و محتواهای دیجیتال، انتظار می‌رود کاربرد این رویکرد در آینده گسترش بیشتری پیدا کند. استفاده از فناوری‌های نوین مانند واقعیت افزوده، واقعیت مجازی، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی می‌تواند ظرفیت‌های تازه‌ای برای غنی‌سازی و بهبود تجربه سرگرم‌آموزی ایجاد کند.

بنابراین در آینده شاهد تحولات و نوآوری‌های بیشتری در حوزه سرگرم‌آموزی خواهیم بود که می‌تواند دستاوردهای شگرفی برای ارتقای کیفیت یادگیری داشته باشد.