تحولی ضروری از ارزشیابی کمی و آنی به ارزشیابی مستمر و توصیفی

برای یک معلم حرفه ای ، ارزشیابی ، یکی از مهمترین بخش های فرایند آموزش است ، زیرا در فرایند ارزشیابیست که بازخورد های لازم را از دانش آموز و فرایند یاگیری او اخذ می کند و می تواند او را در نقشه ی آموزشی جا نمایی کرده و فاصله اش را تا اهداف پیش بینی شده ، مشخص کرده و برای ادامه آموزش طراحی و تصمیم گیری کند .
معلمان توانمند می دانند که با توجه به هوش های متنوعی که برای نوع بشر تعریف و شناخته شده است ، ممکن است هر دانش آموز صاحب یکی یا چند هوش از انواع آن باشد که الزاما با همکلاسی هایش تطبیق نداشته و لذا تنوع در یادگیری و زمان آن وجود خواهد داشت .
معلمان با تجربه می دانند که بهترین روال برای ارزیابی عملکرد دانش آموز ، ارزشیابی مستمر و متنوع از فرایند یادگیری است .
معمولا این ارزشیابی ها در قالب موارد زیر انجام می شود و چنانچه محصول آن به موقع به والدین و دانش آموزان منتقل شود ، فرصت تدبیر مناسب تر برای بهبود عملکرد فراهم می شود .
دو دهه پیش دلسوزان تعلیم و تربیت پیشنهاد تغییر آزمون های مدارس با نتایج کمی به کیفی را دادند و به اجرا گذاشته شد اما متاسفانه با ناقص عمل شدن آن ، این کار مهم ابتر ماند .
تغییر ملاک های کمی به عبارات هایی که جامع و کامل نیستند ( مثل خوب ، متوسط ، نیازمند تلاش و … ) باعث شد مجددا والدین به دنبال تبدیل و رمز گشایی عدد از این واژه ها باشند و مثلا متوسط را برابر نمره ای بین 13 تا 17 تفسیر کنند .
اما بعضی دلسوزان ، از این اتفاق دلسرد نشدند و با تکمیل و اصلاح روند به بازخوردهای توصیفی روی آوردند تا وضعیت هر دانش آموز در هر عنوان بهتر مشخص شود . ( به عنوان مثال در مورد مفهوم جمع : مفهوم جمع را می داند . در هنگتم محاسبه دقت لازم را ندارد . بهتر است در مورد ارزش مکانی عدد بیشتر کار کند و جمع را در جدول ارزش مکانی نیز تمرین نماید )

جمع بندی اینکه :
۱. ” فرایند ارزشیابی” در دبستان ها ، اتفاقی ” آنی” نیست و به مرور و به صورت “مستمر” صورت می پذیرد .
۲. ارزشیابی ها معمولا به صورت ” ترکیبی” انجام می‌شود تا همه جوره توانمندی‌های عزیزان رصد و ثبت شود .
۳. روش‌های عمده در ارزشیابی مستمر شامل :
الف – عینی ( مبتنی بر کیفیت و کمیت حضور و فعالیت دانش آموز)
ب – شفاهی
ج – مکتوب شامل چند سواله یا تک سواله
۴. ارزشیابی های ایستگاهی بین ترم یا پایان ترم قطعا ” تنها ملاک” گزارش‌های تحصیلی ارزشیابی پایانی نخواهد بود.
۵. بیش از دو دهه است در دبستان ها چنین روشی اعمال می شود تا اضطراب عزیزان کاهش یابد و پدیده‌ی “دانش‌آموزِ شب امتحانی” پرورش نیابد .
۶. هدف از برگزاری آزمون‌های پایانی ، مچ گیری از بچه ها نیست بلکه مقرر است مختصات توانمندی‌های آموزشی آنان با این ارزیابی نهایی معلوم شود .
این مهم کمک شایانی به دانش‌آموزان و معلمانشان می‌کند تا با برنامه ریزی و هدف گذاری تکمیلی، در کسب موفقیت تسریع ایجاد شود .
۷. فرایند آموزش شامل کسب اطلاعات ، به کارگیری و تبدیل آن به دانش، کسب مهارت حل مسئله ، کسب روحیه پژوهشی ، و سایر مهارت های اساسی است

به قلم امیررضا خوشدل