معرفی انواع اختلال یادگیری در کودکان ابتدایی+ علائم و نشانه‌ها

اختلالات یادگیری، می‌توانند کودکان را به طرق مختلف و با درجات متفاوتی تحت‌تاثیر قرار دهند. برخی از کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری، ممکن است با مهارت‌های خاصی مانند خواندن یا ریاضی مشکل داشته باشند. درحالی‌که، برخی دیگر ممکن است در یادگیری و پردازش اطلاعات به‌طورکلی دارای مشکل باشند. انواع اختلال یادگیری در کودکان ابتدایی، می‌تواند موفقیت تحصیلی کودک را دشوار کند و ممکن است منجربه عزت‌نفس پایین، سرخوردگی و مشکل در تعاملات اجتماعی شود.

اختلال یادگیری در کودکان چیست؟

ناتوانی یادگیری، یک اختلال عصبی است که بر توانایی کودک در پردازش و درک اطلاعات تاثیر می‌گذارد. این اختلال، می‌تواند بر توانایی خواندن، نوشتن، گوش دادن، صحبت‌کردن، املا و ریاضی فرد تاثیرگذار باشد. ناتوانی‌های یادگیری، با ناتوانی‌های ذهنی تفاوت دارند و نشان‌دهنده هوش یا انگیزه فرد نیستند.

انواع اختلال یادگیری در کودکان ابتدایی، می‌توانند از نظر شدت متفاوت باشند و ممکن است فقط بر یک مهارت خاص یا ترکیبی از مهارت‌ها تاثیر بگذارند. آن‌ها، معمولا از بدو تولد یا دوران کودکی وجود دارند و می‌توانند در طول زندگی فرد باقی بمانند.

برخی از کودکان دارای اختلال یادگیری، ممکن است برای موفقیت تحصیلی و حرفه‌ای به تعدیلات نیاز داشته باشند؛ درحالی‌که، برخی دیگر با حمایت و تلاش بیشتر بر چالش‌های خود غلبه خواهند کرد. انواع اختلال یادگیری در کودکان دبستانی، می‌توانند بسیار منزوی‌کننده باشند؛ اما درعین‌حال بسیار رایج هستند. خبر خوب، این است که به لطف پیشرفت‌های پزشکی و فناوری، راه‌هایی برای درمان این شرایط وجود دارد تا به موانعی غیرقابل‌عبور تبدیل نشوند.

انواع اختلال یادگیری در کودکان ابتدایی

انواع اختلال یادگیری در کودکان دبستانی، طیف وسیعی از شرایط را شامل می‌شوند که بر توانایی فرد در یادگیری و استفاده از مهارت‌های تحصیلی مانند خواندن، نوشتن، ریاضی و حل مسئله تاثیر می‌گذارند. این اختلالات، در کودکان شایع هستند و تخمین زده می‌شود که 5 تا 10 درصد از دانش‌آموزان را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

اختلالات یادگیری، با‌ هوش یا انگیزه کودک مرتبط نیستند. در واقع، بسیاری از کودکانی که دارای اختلالات یادگیری هستند، هوش بالایی دارند. بااین‌حال، آن‌ها به دلیل تفاوت در نحوه عملکرد مغزشان با چالش‌هایی در یادگیری روبرو هستند.

دیسلکسی (اختلال در خواندن)

دیسلکسی، یکی از شایع‌ترین انواع اختلال یادگیری در کودکان دبستانی است که افراد در تمام سنین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این اختلال، بر مهارت‌های خواندن و پردازش زبان فرد تاثیرگذار است. برخی از علائم دیسلکسی، عبارت‌اند از:

• جابه‌جا نوشتن حروف (برعکس نوشتن b و d)
• مشکل با آگاهی واج‌شناسی (توانایی شکستن کلمات به اجزای سازنده صوتی آن‌ها)
• مشکل در درک مطلب خوانده‌شده
• تاخیر در گفتار
• مشکل در یادگیری واژگان یا قافیه‌های جدید
• داشتن اختلال در پردازش دیداری (ممکن است در درک دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشد)
• تحت تاثیر قراردادن املا، رونوشت از متن، تصحیح متون، درک مطلب خوانده‌شده

اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)

اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال رشدی عصبی است که بر توانایی کودک در توجه‌کردن، کنترل رفتارهای تکانشی و تنظیم سطح بیش‌فعالی او تاثیر می‌گذارد. این اختلال، دومین ناتوانی یادگیری شایع است و می‌تواند افراد در تمام سنین را تحت تاثیر قرار دهد؛ اگرچه بیشتر در کودکان تشخیص داده می‌شود.

مهم است که توجه داشته باشید اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) و اختلال طیف اوتیسم (ASD) با ناتوانی‌های یادگیری تفاوت دارند. بیش از ۶ میلیون کودک، به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) مبتلا هستند.

ADHD، تمرکزکردن را دشوار می‌سازد که می‌تواند منجر به حواس‌پرتی یک کودک برای اطرافیانش در محیط کلاس درس شود. بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD، به دلیل بدرفتاری تنبیه می‌شوند. درحالی‌که آن‌ها نمی‌توانند اعمال خود را کنترل کنند. اگر ADHD درمان نشود، می‌تواند در توانایی فرد برای موفقیت تحصیلی و اجتماعی اختلال ایجاد کند و ممکن است منجربه چالش‌هایی در روابط و اشتغال شود.

دیسکالکولی (اختلال ریاضی)

دیسکالکولی، یکی از انواع اختلال یادگیری در کودکان ابتدایی است که بر مهارت‌های ریاضی تاثیر می‌گذارد. این اختلال می‌تواند، درک مفاهیم ریاضی، انجام محاسبات حسابی و حل مسائل ریاضی را برای کودک دشوار سازد. بسیاری از افراد از ریاضی خوششان نمی‌آید؛ اما، در نهایت با تمرین کافی قادر به درک آن هستند. دیسکالکولی جدی‌تر است؛ زیرا، نشان‌دهنده یک ناتوانی یادگیری خواهد بود که درک حتی ابتدایی‌ترین مفاهیم ریاضی را برای فرد چالش‌برانگیز می‌کند.

از آن‌جایی که ریاضی بر اساس دانش قبلی بنا می‌شود، کودکان مبتلا به دیسکالکولی ممکن است عقب بیفتند و سال‌ها برای جبران آن تلاش کنند. علائم دیسکالکولی، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افراد مبتلا به دیسکالکولی در درک مفاهیم ریاضی، انجام عملیات حسابی پایه (مانند جمع، تفریق، ضرب و تقسیم) و مهارت‌های ریاضی پیچیده‌تر (مانند جبر و هندسه) مشکل دارند.
• دست‌وپنجه نرم کردن با مفاهیم ریاضی مانند اندازه‌گیری، زمان و تخمین‌زدن
• عدم اطمینان از نحوه حل مسائل ریاضی پایه
• مشکل در دنبال‌کردن ترتیب عملیات ریاضی
• مشکل در شمارش و گروه‌بندی اعداد با هم

دیسگرافی (اختلال نوشتن)

دیسگرافی، یک ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در نوشتن تاثیر می‌گذارد. این اختلال، می‌تواند به‌صورت مشکل در دیکته نوشتن، دست‌خط بد یا مشکل در انتقال افکار به روی کاغذ بروز کند. دیسگرافی، می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله شرایط عصبی، تاخیرهای رشدی یا مشکل در مهارت‌های حرکتی ظریف باشد. علائم دیسگرافی، ممکن است موارد زیر را شامل شود:

• مشکل در بیان نوشتاری
• دستخط ناخوانا
• مدت‌زمان طولانی برای نوشتن
• مبارزه برای بیان افکار در یک ساختار جمله‌بندی واضح
• دستور زبان ضعیف
• مشکلات سازماندهی افکار و ایده‌ها در نوشتار
• مشکلات در سازماندهی صفحات، فصول، کتاب‌ها

دیسپراکسی (اختلال هماهنگی رشدی)

دیسپراکسی، یک اختلال عصبی است که بر توانایی کودک در برنامه‌ریزی و هماهنگی حرکات تاثیر می‌گذارد. این اختلال، می‌تواند هم بر مهارت‌های حرکتی ظریف، مانند نوشتن یا بستن بند کفش و هم بر مهارت‌های حرکتی درشت، مانند تعادل و هماهنگی تاثیر بگذارد.

دیسپراکسی، همچنین می‌تواند بر توانایی کودک در پردازش اطلاعات و انجام وظایف به ترتیب صحیح اثرگذار باشد. اغلب، به آن اختلال هماهنگی رشدی (DCD) گفته می‌شود و تصور این است که می‌تواند ناشی از مشکلات مربوط به توانایی مغز در پردازش اطلاعات مربوط به حرکت و هماهنگی باشد.

دیسپراکسی را می‌توان از طریق ترکیبی از ارزیابی‌های پزشکی و آموزشی تشخیص داد و درمان آن، ممکن است فیزیوتراپی، کاردرمانی و خدمات آموزشی تخصصی را شامل شود. اگرچه دیسپراکسی اختلالی است که بر مهارت‌های حرکتی فرد تاثیر دارد؛ اما، همچنان می‌تواند بر یادگیری خاص او تاثیر منفی بگذارد. دیسپراکسی، بیشتر با مهارت‌های هماهنگی چشم و دست تداخل می‌کند.

نشانه های اختلال یادگیری در کودکان دبستانی

علائم اختلال یادگیری، در افراد مختلف متفاوت است. علائم رایج که نشان می‌دهد فردی ممکن است دچار اختلال یادگیری باشد، عبارت‌اند از:

• مشکلات خواندن یا نوشتن
• مشکلات ریاضی
• ضعف حافظه
• مشکلات در توجه‌کردن
• مشکل در دنبال‌کردن دستورات
• مشکل در تشخیص زمان
• مشکلات در سازمان‌دهی

کودکی که اختلال یادگیری دارد، همچنین ممکن است دارای یکی یا چند مورد از موارد زیر باشد:

• بدون فکرکردن به عواقب احتمالی، عمل‌کردن (رفتارهای تکانشی)
• بی‌نظمی یا پرخاشگری در مدرسه یا موقعیت‌های اجتماعی
• مشکل در تمرکزکردن؛ به‌راحتی حواس‌پرتی
• مشکل در گفتن صحیح یک کلمه با صدای بلند یا بیان افکار
• مشکلات در عملکرد تحصیلی به صورت هفتگی یا روزانه
• صحبت‌کردن به زبان کودکانه؛ استفاده از عبارات کوتاه و ساده؛ یا حذف کلمات در جمله‌ها
• مشکل در گوش دادن
• مشکل در کنارآمدن با تغییرات در برنامه یا موقعیت‌ها
• مشکل در درک کلمات یا مفاهیم

بر اساس معیارهای تشخیصی، وجود این علائم به‌تنهایی برای تایید قطعی اختلال یادگیری کافی نیست. فقط یک متخصص می‌تواند اختلال یادگیری را تشخیص دهد. هر اختلال یادگیری، علائم خاص خود را دارد. فردی که دارای یک اختلال خاص است، ممکن است همه علائم آن اختلال را نداشته باشد.

راه‌های درمان اختلال یادگیری در کودکان ابتدایی

درمان زودهنگام کلیدی است؛ زیرا، مشکل می‌تواند باگذشت زمان بیشتر شود. کودکی که در دوره ابتدایی جمع اعداد را یاد نمی‌گیرد، در دبیرستان قادر به حل معادلات جبری نخواهد بود. کودک شما، ابتدا یک معاینه فیزیکی عمومی خواهد داشت؛ این معاینه، بینایی، شنوایی یا سایر مشکلات پزشکی که یادگیری را سخت می‌کند، مورد بررسی قرار می‌دهد. اغلب، ارزیابی توسط تیمی از متخصصان انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:

• روان‌شناس
• معلم آموزش‌وپرورش استثنایی
• کار درمانگر
• مددکار اجتماعی یا پرستار
• متخصص گفتار و زبان

اگر فرزند شما دچار اختلال یادگیری باشد، پزشک یا مدرسه او ممکن است موارد زیر را پیشنهاد دهند:

کمک اضافی

یک متخصص آموزش خواندن، معلم خصوصی ریاضی یا سایر متخصصان آموزش‌دیده می‌توانند به فرزند شما روش‌هایی برای انجام تکالیف، مطالعه و سازمان‌دهی بیاموزند.

برنامه آموزشی فردی (IEP)

این برنامه کتبی، اهداف آموزشی را تعیین می‌کند و خدمات آموزش‌وپرورش استثنایی مورد نیاز فرزند شما را شرح می‌دهد. مدارس دولتی، برای دانش‌آموزانی که چالش‌های آن‌ها مطابق با دستورالعمل‌های سیستم مدرسه برای اختلال یادگیری است، IEP تهیه می‌کنند. در برخی کشورها، IEP برنامه آموزشی فردی نامیده می‌شود.

تغییرات در کلاس درس

این تغییرات، همچنین به‌عنوان تمهیدات شناخته می‌شوند. برای مثال، برخی از دانش‌آموزان با اختلال یادگیری زمان بیشتری برای تکمیل کار یا امتحانات دریافت می‌کنند. ممکن است از آن‌ها خواسته شود تا مسائل ریاضی کمتری در تکالیف حل کنند و ممکن است برای افزایش توجه، در نزدیکی معلم خود بنشینند. به برخی از دانش‌آموزان اجازه استفاده از ابزارهای کمکی داده می‌شود.

این ابزارها، می‌توانند شامل ماشین‌حساب برای کمک به حل مسائل ریاضی و برنامه‌هایی باشند که متن را به گفتار قابل‌شنیدن تبدیل می‌کنند. مدرسه، همچنین ممکن است مایل به ارائه کتاب‌های صوتی برای گوش‌دادن هم‌زمان با خواندن متن چاپی باشد.

کار درمانی و دارو

انواع مختلفی از درمان، ممکن است کمک‌کننده باشد. کاردرمانی، می‌تواند در بهبود مشکلات نوشتاری تاثیر بگذارد. یک گفتار درمانگر، می‌تواند به مهارت‌های زبانی کمک کند.

پزشک کودک شما، ممکن است به تجویز دارو برای درمان افسردگی یا اضطراب دارو بپردازد. داروهای ADHD، ممکن است به توانایی تمرکز کودک در مدرسه کمک کند. تحقیقات بیشتری برای یافتن این‌که آیا این درمان‌ها برای اختلالات یادگیری موثر هستند، مورد نیاز است. این درمان‌ها، شامل تغییرات رژیم غذایی، استفاده از ویتامین‌ها، تمرینات چشمی و درمانی به نام نوروفیدبک که با امواج مغزی کار می‌کند، می‌شود.

جمع‌بندی

اختلالات یادگیری، طیف وسیعی از شرایط را شامل می‌شود که می‌تواند بر توانایی فرد در خواندن، نوشتن، ریاضی، صحبت‌کردن یا یادگیری اطلاعات جدید تاثیر بگذارد انواع اختلال یادگیری در کودکان ابتدایی، می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر زندگی کودک در مدرسه و خانه داشته باشد. بااین‌حال، با تشخیص و مداخله زودهنگام، اکثر کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری می‌توانند بر چالش‌های خود غلبه کنند و به موفقیت برسند.