ترس های طبیعی در کودکان+ نحوه برخورد با آن‌ها
اکثر ترس‌های کودکان، از نظر بزرگسالان غیرمنطقی و نامعقول هستند، در حالی که برای کودکان کاملا طبیعی و واقعی به‌نظر می‌رسند. بنابراین، والدین باید با انواع ترس های طبیعی در کودکان و روش‌های مقابله و درمان آن‌ها آشنا شوند تا کودکان، دوره کم‌خطری را پشت سر بگذارند. این مهم، در مورد ترس‌های غیرطبیعی نیز صدق […]
توضیحات
اکثر ترس‌های کودکان، از نظر بزرگسالان غیرمنطقی و نامعقول هستند، در حالی که برای کودکان کاملا طبیعی و واقعی به‌نظر می‌رسند. بنابراین، والدین باید با انواع ترس های طبیعی در کودکان و روش‌های مقابله و درمان آن‌ها آشنا شوند تا کودکان، دوره کم‌خطری را پشت سر بگذارند. این مهم، در مورد ترس‌های غیرطبیعی نیز صدق می‌کند.
تفاوت ترس های طبیعی و غیرطبیعی در کودکان
ترس‌های دوران کودکی، بخشی طبیعی از رشد هستند. با این حال، برخلاف ترس‌های غیرطبیعی، ترس های طبیعی در کودکان شامل یک پاسخ معمولی است که تاثیر حداقلی بر عملکرد روزانه دارد و با بلوغ کودک برطرف می‌شود.
ترس طبیعی، پاسخ طبیعی بدن به عوامل خطرزا است؛ اما ترس غیرطبیعی به‌گونه‌ای است که زندگی را تحت الشعاع قرار می‌دهد. حتی زمانی که هیچ خطری وجود ندارد و ترس ممکن است بسیار نامتناسب با تهدید واقعی به‌نظر برسد. در ترس غیرطبیعی، کودکان اغلب اشیا یا موقعیت‌های کاملا ایمن را تهدیدکننده می‌بینند.
ترس های طبیعی کودکان در سنین مختلف
کودکان، در سنین مختلف ترس‌های مختلفی تجربه میکنند که برخی از آن‌ها ممکن است در سنین مختلف مشترک باشد.
کودکان تا 2 سالگی
ترس جدایی از والدین، غریبه‌ها و صداهای بلند برخی از ترس‌هایی هستند که کودکان در این دوره تجربه میکنند. در این مرحله از رشد، اضطراب و ترس با گریه هنگام نزدیک‌شدن به فرد ناآشنا مشخص می‌شود. زیرا کودک در این مرحله قادر به تشخیص آشنایان از غریبه‌ها است. همچنین، ترس نوزادان از صداهای بلند، به این دلیل است که سیستم حسی آن‌ها هنوز بهطور کامل توسعه نیافته است.
کودکان 2 تا 6 سال
جدایی از والدین، سگ‌ها، تاریکی، تنها خوابیدن، هیولاها، حشرات، غریبه‌ها، گم‌شدن، رعدوبرق، جراحت، بیماری و مرگ ترس‌هایی در این سنین هستند. کودکان در این سن، قوه تخیل فعال‌تری دارند و اغلب از رویاهای بد، تصویرسازی منفی و مریض‌شدن یا صدمه‌دیدن می‌ترسند. اغلب در این سنین، نگرانی در مورد هیولاهای داخل کمد یا زیر تخت شروع می‌شود.
کودکان دبستانی
سگ‌ها، مسائل مدرسه، اضطراب عملکرد، اضطراب اجتماعی، آتش‌سوزی، ارتفاع، تاریکی، رعدوبرق، سارقان، آدم‌ربایان، جراحت، بیماری، مرگ، بلایای طبیعی و جنگ هسته‌ای، برخی از انواع ترس در کودکان دبستانی هستند. بعد از هفت‌سالگی، کودکان نه‌تنها در مورد نزدیکان، بلکه درباره دیگر عزیزان نیز نگرانی‌هایی پیدا میکنند. آن‌ها، ممکن است با شنیدن اخبار بلایای طبیعی یا انسانی، دررابطه با پیش‌آمدن چنین اتفاقاتی برای عزیزانشان نگران شوند.
از طرف دیگر، مدرسه مکانی ناشناخته برای کودکان در این سن است. اگر در مدرسه دوستانشان مورد سرزنش معلم قرار بگیرند، نگران میشوند که نفر بعدی خودشان خواهند بود. این ترس، همچنین با اضطراب جدایی همراه است؛ زیرا ممکن است از مدرسه رفتن اجتناب کنند و در خانه نزد پدر و مادر بمانند تا در موقعیتی قرار نگیرند که باعث ناراحتی معلمان خود شوند.
ترس های غیرطبیعی کودکان در سنین مختلف
برخلاف ترس های طبیعی در کودکان، برخی ترسها منشا منطقی ندارند و کاملا غیرمعقول هستند که در سنین مختلف دوره کودکی نیز دیده میشوند.
کودکان تا 2 سالگی
با هر قدمی که کودک نوپا به سمت استقلال خود برمی‌دارد، به‌همان نسبت ترس بیشتری نیز تجربه می‌کند. کودکان در حینی که دنیای اطراف خود را می‌کاوند، متوجه میشوند که خیلی از مسائل، اشتباه یا دور از انتظار و خواسته آن‌ها هستند. مثلا گربه چنگ می‌زند، همبازی‌‌اش اسباب‌بازی‌ها را از او می‌گیرد و والدین بعضی اوقات تا ساعت‌ها بیرون از منزل هستند.
کودکان 2 تا 6 سال
ترس از اتفاقات واقعی در کودک شروع به رشد می‌کند. کودک شما، ممکن است دچار ترس از موارد خاصی مانند حشرات یا حتی آب شود. اگر کودک سابقا بی‌باک شما، ناگهان از سگ همسایه وحشت‌زده می‌شود، ممکن است این ترس از یک اتفاق واقعی ناشی شده باشد. یعنی کودک خیلی اتفاقی توسط همان سگ یا سگ دیگری آسیب دیده باشد و این تصویر هفته‌ها در ذهن او مرور شود.
کودکان دبستانی
ترس در کودکان دبستانی، در محیط‌های اجتماعی بیشتر به چشم می‌خورد. در این اختلال، کودکان خود را با همکلاسی‌ها مقایسه میکنند و احساس بی‌ارزش یا بی‌فایده بودن دارند. در نتیجه بسیار خجالتی میشوند و نمی‌توانند با افرادی بیرون از محیط خانواده ارتباط برقرار کنند.
نحوه برخورد والدین و راهکار های رفع ترس های طبیعی کودکان
کنترل و مدیریت ترس های طبیعی در کودکان، به روش‌های مختلفی امکان‌پذیر است از جمله مداخله والدین یا مراجعه به درمانگر. در موقعیت‌های زیر، با روان‌کاو صحبت کنید:
- ترس افراطی به‌نظر می‌رسد یا در سنین بالاتر نیز با شخص همراه است
- ترس باعث ناراحتی یا عصبانیت کودک می‌شود
- کودک از انجام کارهایی مانند رفتن به مدرسه، تنها خوابیدن یا دوری از شما امتناع می‌کند.
این عوامل، منجربه ناراحتی‌های فیزیکی مانند معده درد، سردرد یا افزایش ضربان قلب می‌شود یا کودک احساس تنگی نفس، سرگیجه یا بیماری می‌کند.
کمک خانواده
درک ترس، گوش‌دادن به کودک و ارائه توضیحات در این سن، اثر بخشی بیشتری دارد. مهم نیست که چقدر این ترس پیش پا افتاده است؛ نباید با گفتن جملاتی همچون “این‌که ترسی ندارد” ترس آن‌ها را نادیده بگیرید. این جملات، فقط این پیام را به کودکان منتقل می‌کند که احساس آن‌ها اشتباه است و توانایی آن‌ها را برای مدیریت مناسب چنین احساساتی در آینده کاهش می‌دهد.
اگر فرزندتان دائما با چشمانی اشکبار از مدرسه به خانه می‌آید یا در نیمه‌های شب به‌علت یک خواب بد با فریاد از خواب بیدار می‌شود، با او همدردی کنید؛ به او آرامش بدهید و وضعیت را تا حد امکان به‌صورت شفاف توضیح دهید.
به فرزندتان اجازه دهید تا در مورد ترس‌های خود صحبت کند. بچه‌ها ممکن است بدانند از چه می‌ترسند؛ اما نتوانند آن را توضیح دهند. پرسیدن سوالات خاص، میتواند مفید باشد. به‌عنوان مثال، اگر کودکی از سگ‌ها می‌ترسد، از او بپرسید: “چه چیزی سگ‌ها را ترسناک می‌کند؟” “آیا یک سگ جلوی شما پریده است یا شما را گاز گرفته است؟” “آیا سگ خاصی وجود دارد که از آن می‌ترسی؟” هنگامی که درک بهتری از عوامل ترس فرزندتان داشته باشید، بهتر می‌توانید به او کمک کنید.
کنترل فضای مجازی
رسانه‌های اجتماعی را زیر نظر داشته باشید؛ زیرا در این رسانه‌ها، کودکان در معرض تصاویر ترسناک در فیلم‌ها، ویدیوهای آنلاین و بازی‌های ویدیویی خشونت‌آمیز قرار می‌گیرند. مطمئن شوید که رسانه موردنظر، برای سن کودک شما مناسب است. همچنین می‌توانید یک طرح رسانه‌ای خانوادگی ایجاد کنید.
روان‌درمانی
به‌عنوان بخشی از برنامه درمانی ترس، بسیاری از درمانگران پیشنهاد میکنند که کودک خود را در معرض منبع اضطراب خود در دوزهای کوچک و غیرتهدید‌کننده قرار دهید.
تحت راهنمایی یک درمانگر، کودکی که از سگ می‌ترسد را در موقعیت صحبت درباره این ترس و دیدن عکس‌ها یا فیلم‌های سگ‌ها قرار دهید. در مرحله بعد، آن‌ها ممکن است یک سگ را از پشت پنجره‌ای امن تماشا کنند. سپس، همراه با والدین یا درمانگر، چند دقیقه‌ای را در یک اتاق با یک سگ کوچک مهربان سپری میکنند. در نهایت، متوجه میشوند که می‌توانند سگ را نوازش کنند. با گذشت زمان، آن‌ها در موقعیت‌هایی با سگ‌های بزرگتر و ناآشنا قرار می‌گیرند.
این فرآیند، حساسیت‌زدایی تدریجی نام دارد. به این معنی که کودک شما هر بار که با منشا ترس خود مواجه می‌شود؛ احساس ترس کمتری می‌کند. در نهایت، دیگر نیازی به اجتناب از موقعیت ترس نخواهد داشت.
دارو درمانی
در موارد نادری که رفتار درمانی موثر نیست، پزشک ممکن است داروهایی به‌عنوان مکمل برنامه درمانی توصیه کند. این داروها، میتواند شامل داروهای ضد افسردگی باشد که برای کاهش اضطراب و هراس که اغلب زمینه‌ساز این مشکلات است، تولید شده‌اند.
بنزودیازپین‌ها (داروهای آرام‌بخش)، رایج‌ترین نوع دارو برای اضطراب هستند. داروهایی مانند زاناکس (آلپرازولام)، کلونوپین (کلونازپام)، والیوم (دیازپام) و آتیوان (لورازپام) به‌سرعت عمل میکنند و معمولا در عرض 30 دقیقه تا یک ساعت ترس و اضطراب را تسکین می‌بخشند.
سعی نکنید به فرزندتان فشار بیاورید که شجاع باشد. مدتی طول می‌کشد تا آن‌ها با نگرانی‌های خود به مقابله بپردازند و به‌تدریج از آن عبور کنند و در آخر، ترس در کودکان دبستانی را به‌ویژه در مقابل همسالانش مورد تمسخر قرار ندهید.
جمع‌بندی
اکثر کودکان در هر سنی حداقل با کمی ترس دست و پنجه نرم میکنند و نترسیدن یک کودک کاملا غیرعادی است. با گذشت زمان، کودک با غلبه بر ترس‌های قدیمی با ترس‌های جدید مواجه می‌شود. جالب توجه است که کودکان در سنین مشابه معمولا انواع مشابهی از ترسها را تجربه میکنند. کنترل ترس های طبیعی در کودکان، نیاز به حمایت خانواده‌ها دارد.
سوالات متداول
- آیا میتوان از ترس غیرطبیعی در کودکان جلوگیری کرد؟
کارشناسان، بهطور قطع نمیدانند که چگونه از ترس غیرطبیعی در کودکان جلوگیری کنند؛ اما درمان زودهنگام، میتواند علائم را کاهش دهد.
- چه عواملی منجر به ترس غیرطبیعی در کودکان میشوند؟
عوامل محیطی، ژنتیکی، تجربههای آسیبزا، بیماریهای زمینهای، افسردگی کودکان و احساس خجالت شدید در اوایل کودکی، از جمله علتهای ترس غیرطبیعی در کودکان بهشمار میروند.
- آیا ترس کودکان همیشه نتایج منفی بههمراه دارد؟
خیر؛ برخی ترسها جنبه مثبت دارند و کودک را برای ورود به محیطی بزرگتر آماده میکنند.
مقالات مرتبط
آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان دبستانی (۱۰ مهارت اصلی)
مدارک لازم و ضروری برای ثبت نام کلاس اول دبستان+ شرایط لازم
